„Kultura i Historia” nr 13/2008

O Czasopiśmie | About the Journal | О Журнале

“Kultura i Historia” nr 13/2008

Przedmowa

Oddajemy w Państwa ręce kolejny już 13 numer „Kultury i Historii”. Numer ten jest szczególny, gdyż jako pierwsze czasopismo naukowe w Polsce prezentujemy w nim dorobek nowo powstającej dziedziny badań jaką jest ludologia, dyscyplina poświęcona głównie badaniu gier komputerowych, ale także narracyjnych gier fabularnych, gier planszowych i zabaw oraz ich społecznych i kulturowych implikacji.

Siła i „świeżość” tej nowej perspektywy badawczej polega głównie na tym, że umożliwia ona dokonanie nowego oglądu roli gier (przede wszystkim gier komputerowych) we współczesnym zmediatyzowanym, globalnym (sieciowym) społeczeństwie. Doskonale pokazują to prezentowane w tym numerze wypowiedzi „klasyków” i fundatorów tej młodej dyscypliny badawczej jaką jest ludologia takich jak: Espen Aarseth, Jesper Juul i Lars Konzack. Wypowiedzi tych badaczy uświadamiają również polskiemu czytelnikowi odmienne podejście intelektualne do fenomanów gier komputerowych i zabaw jakie jest silnie ugruntowane i rozwinięte w humanistyce zachodniej. Należy tu wspomnieć, że w takich instytucjach jak Uniwersytet Kopenhaski lub prestiżowy Massachusetts Institute of Technology, tworzone są specjalne kierunki studiów poświęcone badaniu gier oraz ich społecznych i kulturowych zastosowań. Być może taki sposób uprawiania ludologii jest nową perspektywą dla nauki w ogóle, łącząc dotąd rozwijające się oddzielnie dokonania nauk humanistycznych i ścisłych?

Na polskim podwórku nadal w zdecydowanej większości dominuje nacechowane stereotypami podejście do gier komputerowych. Często uznawane są one za rozrywkę niską, mało kreatywną lub wręcz groźną, wywołującą agresję, uzależniającą. Takie spojrzenie na fenomen gier komputerowych sytuuje je na podobnym poziomie refleksji co film i kino z początków XX wieku. W tamtych czasach również rzesze intelektualistów, artystów i badaczy uważało kino za płytką rozrywkę przeznaczoną dla mas. Dziś nikt nie zaprzeczy temu, ze film jest sztuką. Czy podobna droga czeka gry komputerowe? Wiele czynników wskazuje na pozytywną odpowiedź. Warto tu wskazać na dynamiczną działalność Polskiego Towarzystwa Badania Gier i systematyczne prezentowanie (nie małego) dorobku polskiej ludologii na rokrocznych konferencjach z cyklu „Kulturotwórcza funkcja gier” odbywających się w Poznaniu (zob. sprawozdanie z konferencji w bieżącym numerze). Działalność PTBG i zrzeszonych w nim młodych naukowców tj. Jerzy Szeja, Augustyn Surdyk, Mirosław Filiciak zaczyna tworzyć solidne teoretyczne i metodologiczne podstawy dla polskich „Game studies”. Dlatego też prezentujemy w tym numerze wywiady ze wspomnianymi badaczami, aby przybliżyć Państwu dokonania, stan i perspektywy rozwoju polskiej ludologii.

Wśród wywiadów, które prezentujemy warto też zwrócić uwagę na rozmowę z Richardem A. Bartle, czyli osobą która reprezentuje nie tylko podejście teoretyczne i czysto intelektualne do omawianych zagadnień. Bartle jest bowiem aktywnie działającym twórcą gier, znanym szerokiemu gronu jako twórca pierwszej sieciowej gry pt. „MUD” (MUD od ang. Multi Users Dungeon, w wolnym tłumaczeniu Wieloosobowe Podziemia). „MUD” Bartela zapoczątkował nowy cieszący się do dziś dużą popularnością gatunek sieciowych gier komputerowych opartych na Internecie, umożliwiających jednoczesną grę wielu graczy.

Ludologiczne, wyzbyte uprzedzeń spojrzenie na fenomen gier i zabaw w kulturze współczesnej owocuje również nowymi pomysłami na wykorzystanie ich w rożnych dziedzinach. Przykład mogą tu stanowić artykuły Augustyna Surdyka i Joanny Kic-Drags pokazujące sposoby wykorzystania gier do nauki języków obcych. Podobne niekonwencjonalne, ale niezwykle innowatorskie wykorzystanie gier pokazuje Marzena Falkowska pisząc o tzw. news games, coraz częściej wykorzystywanych w publicystyce, polityce i marketingu.

Mamy nadzieję, że 13 numer nie tylko nie okaże się pechowy, ale również dzięki prezentowanym treściom będzie dobrym omenem, który przyczyni się do pogłębienia refleksji nad statusem naukowym ludologii i roli, jaką może ona odegrać we współczesnej kulturze, społeczeństwie i nauce.

W imieniu całej redakcji życzę miłej lektury.

Radosław Bomba, redaktor wydania

Artykuły i Rozprawy / Articles and Treatises

Espen Aarseth
Walczyłem przeciw prawu: wywrotowa gra i gracz implikowany

Jesper Juul
Bez celu. O grach otwartych i ekspresyjnych

Lars Konzack
Krytyka gier komputerowych: metoda analizy gier komputerowych

Adam Kwapiński
Gry fabularne w perspektywie ludologicznej. Zarys problematyki badawczej

Paweł Marcisz
Próba formalizacji dyskursu wokół gier fabularnych w kategoriach Michela Foucaulta

Augustyn Surdyk
An Introduction to the Communicative Technique of Role-Playing Games in Teaching Foreign Languages

Joanna Kic-Drgas
Gry memo jako wsparcie autonomicznego uczenia się w wieku senioralnym

Marzena Falkowska
Publicystyka spotyka symulację: newsgames jako komentarz do aktualnych wydarzeń

Jerzy Stachowicz
Zanim zaczniesz grać -konsola jako technogadżet w magicznym świecie konsumpcji