Ewa Pogorzała
Międzynarodowa konferencja Języki i kultury w kontakcie – dawniej i dziś,
26 – 28 marca 2009 r.
(International Conference Languages and cultures in contact – then and now, Częstochowa, March 26-28, 2009)
W dniach 26 – 28 marca 2009 r. Akademia Polonijna w Częstochowie zorganizowała międzynarodową konferencję pt. JĘZYKI I KULTURY W KONTAKCIE – DAWNIEJ I DZIŚ. W skład Komitetu Honorowego weszli Bogdan Zdrojewski – Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, prof. dr hab. Jerzy Buzek, dr Tadeusz Wrona – Prezydent Częstochowy oraz dr Dagmara Bubel – Rektor Akademii Polonijnej w Częstochowie. Międzynarodowemu Komitetowi Naukowemu przewodniczył prof. Stanisław Widłak.
W założeniu organizatorów konferencja stanowić miała próbę włączenia się częstochowskiej uczelni w ogólnoświatowy nurt refleksji i dyskusji nad powiązaniami i kontaktami, jakie istniały na przestrzeni dziejów oraz jakie zachodzą w czasach współczesnych miedzy kulturami i językami – zarówno w wymiarze ogólnym, jak również miedzy narodami kontynentu europejskiego i ich dziedzictwem kulturowym w całej jego różnorodności. Organizatorzy postawili sobie za cel spojrzenie na podobieństwa i różnice występujące między wielorakimi tożsamościami kulturowymi, obyczajowymi oraz językowymi Europy i świata oraz na kontakty różnych narodów, ich kultur, języków oraz wartości duchowych i materialnych.
W pierwszym dniu konferencji wykład plenarny pt. Naissance de l’Europe, renaissance des cultures régionales wygłosił prof. Titus Heydenreich (Erlangen – Nürnberg), zaś w popołudniowej części obrad swoje referaty zaprezentowali: Mihai Mitu (Rumunia) – Les interférences linguistiques roumaino-polonaises dans le domaine du vocabulaire; Anna Dolata – Zagród (Polska) – Les langues et les systemes en contact – la réalisation du discours juridique en milieu bilingue du Canada; Francesco Avolio (Włochy) – The linguistic structure of Italy: birth and development oraz Anna Ledwina (Polska) – Simone de Beauvoir: la recherche de l’identité.
W drugim panelu pierwszego dnia obrad Kazimierz Sroka (Polska) w referacie pt. Language contact in Bible translation podjął problematykę przekładu Biblii, w szczególności języka tłumaczenia Biblii z oryginału greckiego na język łaciński (Wulgata) oraz tłumaczeń z greckiego czy łaciny na inne języki. Maija Treilona (Łotwa) w wystąpieniu pt. Intralingual aspects of encyclopedic information omówiła kwestię językowych aspektów informacji encyklopedycznych, podkreślając, iż większość specjalistycznych terminów to neologizmy i potrzeba czasu, zanim będą się one obywały bez wyjaśniania. Z kolei Natia Odilavadze i Rusudan Saginadze (Gruzja) w referacie Verbs Formed from Arabic Nominal Stems in Georgian odnieśli się do kwestii tych czasowników w języku gruzińskim, które utworzono w oparciu o rdzeń arabski. Zapożyczenia te okazały się efektem wielowiekowych historyczno – politycznych i społeczno – kulturowych kontaktów. Rohan B. Crickmar (Polska) w prelekcji Writing From The Fringes: History, Language and “Scots”. Identity in Lewis Grassic Gibbons ‘Sunset Song’ and Neil M. Gunn’s ‘The Silver Darlings’ analizował kwestię szkockiej tożsamości w powieściach dwóch uznanych powieściopisarzy szkockich – Lewisa G. Gibbon`a oraz Neila M. Gunn`a. W ostatnim wystąpieniu panelu pt. High Frequency Phatic Utterances in Arabic: An Example of Religion-Loaded Phatic Communication Abdul-Sahib Mehdi Ali (Zjednoczone Emiraty Arabskie) omówił tzw. wyrażenia fatyczne w języku arabskim, a więc wypowiedzi i zwroty służące komunikacji dla komunikacji (nawiązaniu i podtrzymaniu kontaktu), nie zaś przekazywaniu informacji.
Drugi dzień obrad rozpoczął się od wykładu plenarnego prof. Wilfrieda Kürschnera (Vechta) pt. Grammaticography in the Western Tradition: Greek, Latin and European vernacular languages, poświęconego gramatykografii w tradycji Zachodu oraz gramatycznej terminologii we współczesnych językach europejskich. W pierwszej części obrad panelowych poruszono m.in. problematykę: sposobu prezentowania homoseksualizmu w angielskiej i słowackiej literaturze przełomu tysiącleci (Katarina Sandorova, Słowacja, Picture of Homosexuality in English and Slovak literature of the 20th and the early 21st century), polityki Rosji w sferze kulturalno – językowej w anektowanej na początku XIX w. Gruzji (Ketevan Ninidze, Gruzja, Literary Politics of Russian Empire in Annexed Georgia); koegzystencji języków angielskiego i walijskiego (Anita Buczek – Zawiła, Polska, Welsh and English: languages and cultures in “peaceful coexistence”?); wyzwań akwizycji języka angielskiego u bilingwalnych studentów uczelni łotewskich, dla których język łotewski nie jest językiem pierwszym (Irina Orlova, Łotwa, Challenges in acquisition of terminology by bilingual groups in the context of ESP classroom) oraz zachowania japońskiej tożsamości kulturowej (Kinuyo Shimizu, Japonia, The introduction of activities and materials concerned with preserving own cultural identity).
W dalszej części obrad panelowych swoje referaty zaprezentowali: Agnieszka Bitner – Szurawitzki (Finlandia) – Die Rolle des Übersetzers am Beispiel dreier polnischer Interpretationen des literarischen Leitmotivs der Liebe im Musikdrama Richard Wagners „Der Ring des Nibelungen“; Ewa A. Piasta (Polska) – Korrespondenz zwischen Text und Musik am Beispiel ausgewählter deutscher Lieder der Romantik als Widerspiegelung mystischer Tendenzen in der romantischen Kunst; Arvi Sepp (Belgia) – Erinnerung, Sprache und Selbstverständnis Die Problematik nationaler Identität in der zeitgenössischen deutschsprachigen Literatur in Belgien oraz Mykola Zymomrya (Ukraina) – Der Diskurs von ukrainischen motiven in der polnischen kultur der epoche des romantismus).
W równoległym panelu anglojęzycznym Maria Kissova (Słowacja) podjęła problematykę autobiograficznych powieści Adeline Yen Mah [1] (Adeline Yen Mah’s Autobiographical Narratives from the Perspective of A Reader’s Cultural Experience). Z kolei Wen-Hui Chang (Tajwan) odniósł się do kwestii tożsamości hybrydowej na podstawie powieści “Balzac et la petite tailleuse chinoise” („Balzac i mała Chinka”) oraz jej ekranizacji [2] (Hybrid Identity and Marginal Discourse: Taking the Novel and Movie of “Balzac et la petite tailleuse chinoise” as Example). W kolejnym referacie Agata Strządała (Polska) rozważała niezwykle ważką kwestię roli różnic kulturowych przy podejmowaniu decyzji medycznych w kontekście zachodniej i konfucjańskiej koncepcji sprawiedliwości/słuszności (Cultural differences and its impact on medical decision making Western vs. Confucian concept of justice).
W popołudniowej części obrad Małgorzata Ciunowicz (Polska) podjęła się próby przeanalizowania podobieństw w użyciu kolorów w wyrażeniach idiomatycznych w języku angielskim, francuskim i niemieckim (Colourful ideas. Metaphorical use of colour terms in the idioms of English, Spanish and French), zaś Cristina Muru (Włochy) omówiła historyczne i współczesne kontakty językowe w południowych Indiach (Linguistic contacts in the Southern India: then and now). Anna Szczepaniak-Kozak (Polska) zaprezentowała studium przypadku na temat stylów komunikacji w kontekście międzykulturowym na przykładzie zagranicznej firmy inwestycyjnej w Polsce (A cross-cultural analysis of communication styles in a foreign investment company in Poland: a case study). Z kolei Mikulaš Mušinka (Słowacja) podjął kwestię kultury łemkowskiej na pograniczu polsko – słowackim (The Lemk culture on the borderland: Poland – Slovakia). W referacie kończącym obrady panelu Magdalena Melnyk – Niewiadomska (Polska) próbowała nakreślić kierunki ewolucji ustroju terytorialnego Hiszpanii – federacja czy bałkanizacja? – w tym również w kontekście różnic językowych i kulturowych (Between federation and balkanization. Spanish perspective).
W popołudniowym panelu równoległym Maija Brede (Łotwa) omówiła angielskie zapożyczenia w języku łotewskim (Borrowings what price in the long run?). Z kolei Mahmoud Al – Kanakri (Jordania) przybliżył uczestnikom czeczeńskojęzyczną społeczność w Jordanii (Code-switching between Arabic and Chechen – The Chechen Speech Community of Jordan). Agnija Platace (Łotwa) kontynuowała wątek anglojęzycznych zapożyczeń w języku łotewskim, ale w perspektywie porównawczej (Parallels between English Loan Words in Norwegian and Latvian Newspapers in the Post-War Period). Następnie Emilia Wąsikiewicz – Firlej (Polska) podjęła problematykę wizerunku kobiet w reklamach polskich i brytyjskich (Iconic image of women in selected English and Polish TV commercials: a cross-cultural content analysis).
W ostatnich panelach drugiego dnia konferencji rezultaty swoich badań zaprezentowali: Lynn Zimmerman (USA) – na temat festiwali kultury żydowskiej we współczesnej Polsce (Jewish Festivals in Poland: Revivol or Reenactment?), Ewa Pogorzała (Poland) – na temat szkolnictwa dla mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce (Education of national and ethnic minorities in Poland), Danuta Raine (Austarlia) – na temat „australijskiej tożsamości” imigrantów z Europy (Beaumont Street and Being European Australian) oraz Johannes Seema (South Africa) – na temat wielokulturowości w RPA (The new value of social diversity and cultural multiplicity in South Africa).
W ostatnim dniu konferencji prof. Michel Contini (Francja) wygłosił wykład plenarny pt. La Sardaigne. Cadre linguistique: contacts internes et externs. W dalszej części obrady kontynuowano w dwóch równoległych panelach: francusko – i niemieckojęzycznym, zaś konferencje zakończył panel anglojęzyczny, w trakcie którego Izabella Penier (Polska), z perspektywy postkolonialnej, podjęła problematykę globalizacji i kreolizacji w kontekście powieści „Autobiografia mojej matki” [3] (Globalization, Creolisation and ‘Manichaeism delirium.’Jamaica Kincaid’s dialogue with postcolonial “radically non-racial humanism” in The Autobiography of My Mother). Z kolei Hélene Suzanne (Belgia/Polska) analizowała obraz “brytyjskości” w “Podróżach Gulivera” Jonathana Swifta (Swift and the Building of the British Identity). Obrady panelu zakończyły się wystąpieniami Macieja Kalisza i Romana Kalisza (Polska) pt. A concept of general meaning, linguistic, cultural and culinary contacts oraz Agnieszki M. Markowskiej (Polska) – Some remarks on kennings in Old English writings.
Podsumowując obrady częstochowskiej konferencji, podkreślić należy wielość podjętych wątków i zaprezentowanych perspektyw badawczych. W trakcie konferencji przedstawiono referaty m.in. z zakresu kulturoznawstwa, literaturoznawstwa oraz językoznawstwa. Obrady zgromadziły przedstawicieli wiodących ośrodków badawczych z kraju i zagranicy, przyczyniając się do prezentacji wyników badań, nawiązania kontaktów oraz oceny stanu badań w obszarach tematycznych poruszanych w trakcie konferencji. Do spopularyzowania dorobku konferencji z pewnością przyczyni się zapowiedziana przez organizatorów publikacja z wyborem tekstów, będących pokłosiem wystąpień konferencyjnych.
Przypisy:
[1] Polskie wydania: Adeline Yen Mah, Chiński kopciuszek, Wyd. Dolnośląskie, Wrocław 2004, 83-7384-151-2; Adeline Yen Mah, Spadające liście. Prawdziwa historia niechcianej chińskiej córki, Znak, Kraków 2002, ISBN: 83-240-0200-6.
[2] Balzac i mała Chinka, reż. Sijie Dai, DVD, 2003.
[3] Wydanie polskie: Jamaica Kincaid, Autobiografia mojej matki, PIW, Warszawa 1998, ISBN: 83-06-02680-2.