Joanna Kic-Drgas
Gry memo jako wsparcie autonomicznego uczenia się w wieku senioralnym
Abstrakt
Współczesne tendencje w nauczaniu języków obcych w coraz większym stopniu zorientowane są na indywidualne preferencje jednostki oraz stymulowanie jej aktywności i kreatywności. Kluczową kategorią jest tu rozwój autonomii uczącego się podmiotu. Kategoria ta nabiera szczególnego znaczenia w przypadku osób starszych, które często preferują samodzielną pracę nad danym materiałem. W swoim artykule analizuje w jaki sposób gry memo mogą stymulować autonomie ucznia i usprawniać proces uczenia się języka osób w wieku senioralnym.
Abstract
Modern tendencies in teaching foreign languages are becoming more orientated towards individual preferences of a person and stimulation of one’s activity and creativity. Development of learner’s autonomy is a crucial category here and it comes into prominence in case of elder people, who prefer individual work with material. In my article, I analyze how memo games stimulate learner’s autonomy and improve learning process of people in advanced age.
Ostatnie lata przyniosły wiele zmian w zakresie nauczania języków obcych. Bimmel- Rampillon [1] mówi o procesie nauczania, w którego centrum stoi uczeń, wraz ze swoimi potrzebami, przyzwyczajeniami i niedoskonałościami. Uczeń w tym procesie nie jest bezwolnym przedmiotem, ale podmiotem, który współkreuje proces nauczania. Będąc aktywnym ogniwem tego procesu rozwija swoje zainteresowania, szuka samodzielnie odpowiedzi na nękające go pytania. Jednym słowem zaczyna rozwijać autonomię. Autonomię, którą Holec określa jako chęć i potrzebę krytycznej refleksji, jako umiejętność podjęcia odpowiedzialności za proces uczenia się [2].
Autonomia kojarzy się najczęściej, z grupą uczniów w wieku szklonym, studentami. Jednak na glottodydaktycznej scenie pojawiła się niedawno nowa grupa wiekowa. Grupa, która z roku na rok się powiększa, oczekując coraz większego zainteresowania. Jest to grupa seniorów.
Dotychczas uważano, że miejsce osób, które ukończyły 60, a tym bardziej 70 rok życia, jest przed telewizorem albo w domu. Wyniki badań pokazują, że w rzeczywistości jest zdecydowanie inaczej. Seniorzy nie chcą pasywnie spędzać życia, wolą cieszyć się wolnym czasem, zdobywać nową wiedzę i doświadczenia, realizować marzenia, których nie udało im się wcześniej spełnić. Seniorzy to grupa niezwykle ciekawa nie tylko ze względu na swoją strukturę (przeważają kobiety), lecz także na zebrane wcześniej doświadczenie życiowe. Niestety wiek łączy się z pewnymi trudnościami natury zarówno psychologicznej jak i fizycznej, które wpływają w znaczący sposób na proces uczenia się. Być może właśnie z tego powodu seniorzy potrzebują autonomii bardziej niż inne grupy uczących się.
Berndt [3] podkreśla, że seniorzy ze względu na swoje przyzwyczajenia często otwarcie wyrażają życzenie samodzielnej pracy nad danym materiałem w domu. Umożliwia im to pracę w określonym, dopasowanym do własnych możliwości tempie, jak również zastosowanie typowych wypracowanych wcześniej technik uczenia się, z czego wielokrotnie nie zdają sobie nawet sprawy.
Wilczyńska [4] zwraca uwagę na rolę gier w procesie autonomicznego przyswajania wiedzy. Gry pozwalają rozwinąć nie tylko własne techniki i strategie uczenia się (gry logiczne, gry memo), lecz także uczą samokrytyki i samoświadomości, które są podstawą zaawansowanej autonomii.
Gry wykorzystywano do celów dydaktycznych już w starożytności, kiedy to miały za zadanie wyszkolić pewne cechy charakteru: uczucie empatii, strategie rozwiązywania problemów czy wreszcie potencjał twórczy [5].
Gra dostarcza całego szeregu impulsów, które pobudzają prawą półkulę mózgową przyczyniając się do uaktywnienia pamięci asocjacyjnej, intuicji, myślenia abstrakcyjnego, które w istotny sposób przyspieszają proces uczenia się. Informacje podczas gry docierają do mózgu przez różne kanały stanowiąc bodźce zewnętrzne, co doprowadza do zacieśnienia sieci połączeń międzyneuronowych, a tym samym do usprawnienia procesów zapamiętywania nowych informacji a następnie przywoływania ich w pamięci po określonym czasie [6].
Zalety gier przeniesione na poziom autonomii mogą przynieść rezultaty w każdej grupie wiekowej, pod warunkiem, że zostaną dopasowane do potrzeb uczących się. Grupa seniorów to, jak wcześniej wspomniano, grupa bardzo specyficzna i jednocześnie bardzo wymagająca. Gry, które w przypadku tej grupy mogą weprzeć proces uczenia się, to gry memo. Gry te są w większości efektem współpracy psychologów, neurologów i pedagogów. Łączą one w sobie elementy gier logicznych ze swoistym treningiem umysłu. Z wykorzystania gier memo w autonomicznym procesie uczenia się wypływa wiele korzyści. Gry te pozwalają w sposób nieświadomy ćwiczyć umiejętność zapamiętywania. Można je wykorzystywać w gronie znajomych, ale istnieje też opcja gry indywidualnej. Gry memo rozbudzają uśpioną fantazję i są prawdziwą „jogą dla umysłu”.
Gra, która świetnie nadaje się do pracy z seniorami to wydana przez Ravensburger Merk-mal. Jest to gra składając się z 80 kart obrazkowych z wybranymi hasłami oraz 10 kart Memo. Reguły gry są bardzo proste. Każdy z graczy ma określona ilość kart, które wykłada. Po wyłożeniu danej karty, układa historyjkę z hasłem, które znajduje się na karcie. Dodatkowo na kartach znajdują się obrazki pozwalające jeszcze lepiej zapamiętać dane słowo. Gracz, który wyłoży kartę memo, wybiera innego gracza, który ma powtórzyć całą historyjkę. Napisy na kartach obrazkowych są w języku niemieckim. Gra nadaje się nie tylko dla większej ilości graczy, możliwy jest także wariant indywidualny. Merk- mal łączy elementy różnych mnemotechnik, które gracz nieświadomie wykorzystuje. Obcojęzyczne napisy mogą być bodźcem do poszerzenia słownictwa dla osób początkujących, dla zaawansowanych są natomiast podstawą do ćwiczenia lub powtórki znanych zwrotów. Wówczas obok typowego treningu umysłu pojawia się element językowy: ćwiczenie i poznawanie nowego słownictwa.
Gry to drogocenny skarbiec, z którego można czerpać przyjemność i wiedzę. Pozwala on stać się jeszcze raz dzieckiem i cieszyć się chwilą, i – co chyba najważniejsze- pozwala wykorzystywać i rozwijać potencjał naszego mózgu.
Przypisy
[1] Bimmel P./Rampillon U., Lernerautonomie und Lehrstrategien. Fernstudieneinheit 23, Langenscheidt, Berlin 2000.
[2] Holec H., Autonomy and Foreign Language Learning, Pergamon Press, Oxfort, New York 1980.
[3] Berndt A., Fremdsprachengeragogik. Motivation älterer Fremdsprachenlerner, „Info DaF“ 2001, s. 28-30.
[4] Wilczyńska W., O autonomii w przyswajaniu języka obcego, Wydawnictwo Naukowe PWN , Warszawa 1999.
[5] Scheuerl H.,Theorien des Spiels, Weinheim, Beltz, Basel 1991., s. 13.
[6] Löffeler W., Die Rolle de Schulaufsicht in der autonomen Schulentwicklung, von Studien Verlag, 1996, s.53.
——————————————————————————————–
Materiał udostępniany na zasadach licencji
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 2.5 Polska
——————————————————————————————–